Sadržaj
ZAKONSKA NEJASNOST KAO TEMELj STVARALAČKE JURISPRUDENCIJE: PRIMER REPUBLIKE SRBIJE
Petar Mitrović
Cilj ovog rada jeste da doprinese analizi sudijskog stvaralaštva u Republici Srbiji. Preciznije rečeno, tvrdnja koja se u radu zastupa jeste da presuđivanje u slučajevima nejasnosti nužno uključuje stvaranje prava. Rad je podeljen u šest delova. Uvodni deo ističe značaj koji ovo pitanje ima u modernoj jurisprudenciji. Drugi deo se bavi analizom zakonskih neodređenosti, sa posebnim osvrtom na nejasnost. U narednom delu se obrađuju pitanja: (1) ko je obavezan da rešava problem zakonske nejasnosti i (2) na koji način srpski sudovi kao središnji organi kojima je povereno pravno tumačenje to čine. Četvrti deo iznosi argumente u prilog tvrdnji da je rešavanje nejasnosti stvaralačka delatnost, dok se peti bavi potencijalnim prigovorima koji se mogu uputiti toj tvrdnji. Na kraju, šesti deo obrazlaže sam značaj rada i ističe njegova ograničenja u smislu eksplanatorne moći.
IZAZOVI I GRANICE CENTRALIZOVANE KONTROLE USTAVNOSTI – EVROPSKI MODEL
Teodora Miljojković
U ovom radu biće izloženi geneza i osnovne karakteristike Evropskog modela kao i razlozi zbog kojih je prihvaćen u evropskim zemljama, kako po završetku Drugog svetskog rata, tako i devedesetih godina u zemljama postsocijalističkog režima. Poslednji segment rada biće posvećen pitanju krize evropskog modela – koji su to problemi uočeni u praksi evropskih ustavnih sudova, kao i da li postoji potreba i tendencija ka decentralizaciji kontrole ustavnosti i zakonitosti.
IZBOR DOMAĆIH SUDIJA USTAVNOG SUDA BIH – DISKRIMINIRAJUĆI USTAVNI OBIČAJ?
Harun Išerić
Rad se bavi praksom izbora domaćih sudija Ustavnog suda Bosne i Hercegovine i primjenom etničkog principa prilikom tog izbora. U prvom dijelu je predstavljena metodologija istraživanja. Drugi dio rada predstavlja etničko-teritorijalni princip ustavnog uređenja BiH te daje osnovne naznake o Ustavnom sudu BiH. Treći dio kroz teorijsku ravan razmatra elemente i vrste ustavnog običaja. U nastavku rada, (četvrti dio) analizom elemenata ustavnog običaja u postupku izbora domaćih sudija Ustavnog suda, utvrđuje se da ta praksa predstavlja ustavni običaj. Glede pitanja o kojoj se vrsti ustavnog običaja radi, razmatrajući praksu Evropskog suda za ljudska prava te službene dokumente organa koji su učestvovali u dosadašnjim postupcima izbora sudija, dolazi se do zaključka da se radi o običaju protivnom ustavnim odredbama o direktnoj primjeni Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i temeljnih sloboda i njenih protokola (prvenstveno Protokola br. 12 – opšta zabrana diskriminacije) te ustavnim odredbama o zabrani diskriminacije (peti dio rada). U prilog ovom zaključku predstavljaju se odredbe prethodnih poslovnika odnosno pravila Ustavnog suda te stavovi pojedinih članova akademske zajednice. Posljednji dio rada (šesti dio) predlaže najadekvatniji način promjene ovog ustavnog običaja.
KELSENOVO SHVAĆANJE SUDBENE VLASTI
Marko Ćušić, Karlo Kožina
Suprotno klasičnoj doktrini o diobi vlasti, austrijski teoretičar prava Hans Kelsen tvrdi da zapravo postoje samo dvije grane državne vlasti i da se one razlikuju po svojoj funkciji – stvaranje prava (zakonodavna vlast) i primjena prava (izvršna vlast). Cilj ovog rada je prikazati Kelsenov pogled na sudbenu vlast (funkciju), koju on smješta unutar izvršne vlasti i prema tome načelno određuje njezinu funkciju kao primjenu prava. Međutim, Kelsen ističe da sudska vlast, osim primjenjivanja prava, sudjeluje i u njegovu stvaranju.
VENECIJANSKA KOMISIJA I USTAVNO SUDSTVO
Stefan Rakić
Evropska komisija za demokratiju kroz pravo, poznatija kao Venecijanska komisija je savetodavno telo pri Savetu Evrope. Primarni način delovanja Venecijanske komisije je izdavanje mišljenja o ustavnim odredbama i drugim pravnim normama kako na sopstvenu inicijativu, tako i na zahteve institucija koje su ovlašćene da zatraže mišljenje Komisije, a u svrhu asistiranja u materiji ustavnog prava, zasnivajući se na osnovnim načelima evropske ustavotvorne tradicije, i to na načelu poštovanja ljudskih prava, načelu demokratije i načelu pravne države i vladavine prava.[2] U okviru svojih delatnosti, Venecijanska komisija priprema raznovrsne studije, te amicus curiae mišljenja i sl. U prvom delu se autor bavi organizacijom Venecijanske komisije i njenim položajem u institucionalnom okviru Saveta Evrope. Centralna tema rada jeste delovanje Venecijanske komisije u materiji koja se konkretno tiče ustavnog sudstva, što obuhvata mehanizme delovanja Komisije i odnos država prema njenim mišljenjima u ovoj materiji, posmatran kroz način na koji se mišljenja (ne) primenjuju u nacionalnim zakonodavstvima u zavisnosti od prisustva, odnosno odsustva spoljnih uticaja. Autor se posebno osvrće na delovanje Venecijanske komisije u ustavnoj krizi u Poljskoj započetu u leto 2015. godine.
REDOVNO SUDSTVO U FNRJ U VREME DRŽAVNIH REFORMI (1948-1954) – Prikaz Zakona o sudovima iz 1954. Godine
Marica Mišić
Prekid odnosa sa Sovjetskim Savezom 1948/1949. godine za posledicu imao je i prekid sleđenja sovjetskog modela u uređenju političkog i pravnog sistema, kao i težnju ka osamostaljenju FNR Jugoslavije. Otpočete su državne reforme koje su se odrazile unekoliko i na pravosudni sistem. Zakon o uređenju narodnih sudova donet prvobitno 1945. godine, a potom izmenjen naredne godine, važio je do donošenja Zakona o sudovima 1954. godine. Njegov značaj je u tome što odredbe ovog zakona imaju snagu ustavnih odredbi s obzirom da je donet po proceduri za donošenje ustava i što utire put profesionalizaciji sudijske dužnosti. Svojevremeno je bio predmet proučavanja ustavnopravne nauke, međutim danas se teorijsko-istorijske pravne discipline njime gotovo i ne bave, te će zato biti dat njegov prikaz koji je postavio temelje pravnog sistema socijalistčke Jugoslavije, otrgnute od uticaja SSSR.